Celem kursu jest krytyczna analiza głównych zagadnień analitycznej filozofii języka. Kurs rozpoczyna się od rozważenia zależności między odniesieniem przedmiotowym a znaczeniem wyrażeń (nazwy własne, deskrypcje określone i nieokreślone, terminy naturalnorodzajowe, wyrażenia okazjonalne). Później koncentruje się na wkładzie znaczeniowym, jaki wyrażenia proste wnoszą do wyrażeń złożonych. Przedstawione zostaną podstawy gramatyk kategorialnych. Następnie omawiane będą związki między znaczeniem a prawdą (warunki prawdziwości a znaczenie, weryfikacjonizm, semantyka sytuacyjna, holizm). Omówione zostaną również problemy z adekwatną analizą nastawień sądzeniowych oraz wpływ kontekstu na znaczenie. W końcu przedstawione zostaną zależności między znaczeniem a użyciem oraz niedosłowne użycia wyrażeń (metafora i ironia).

 

I. Znaczenie a odniesienie

1. Teorie odniesienia

a) nazwy własne (teorie deskryptywne, niedeskryptywne i hybrydowe, okazjonalne, formularzowe; sztywne desygnowanie, bezpośrednie odniesienie)

b) deskrypcje (deskrypcje określone i nieokreślone, atrybutywne i referencyjne)

c) odniesienie semantyczne i odniesienie nadawcy

d) wyrażenia okazjonalne

2. Teorie znaczenia

a) asocjacyjna i propozycjonalna

b) odniesienie bezpośrednie i sąd jednostkowy

c) znaczenie jako użycie

d) teorie psychologiczne (Grice)

e) semantyka intensjonalna i światy możliwe

f) sceptycyzm znaczeniowy

3. Internalizm a ekternalizm semantyczny

a) eksperyment Ziemi Bliźniaczej

b) „artretyzm” i „kanapa”

4. Intencjonalność

5. Nastawienia sądzeniowe, modalność de re i de dicto

 

II. Składnia logiczna

a) Zadania teorii składni: zasada kompozycjonalności.

b) Ajdukiewicz i gramatyka kategorialna.

c) Zasada funktorowości: Fregowskie źródła gramatyki kategorialnej

d) Kategorie semantyczne a intencjonalność: Husserlowskie źródła gramatyki kategorialnej

e) Geach i bogate systemy gramatyki kategorialnej.

f) Gramatyka kategorialna, Gramatyka Montague, gramatyka generatywna – najważniejsze podobieństwa i różnice

 

III. Znaczenie i prawda

a) realizm i antyrealizm znaczeniowy: warunki prawdziwości a warunki stwierdzalności

b) holizm

c) semantyka sytuacyjna

 

IV. Znaczenie a użycie i kontekst

1. Minimalizm semantyczny a kontekstualizm

a) Kontekst i jego rola

b) Minimalizm, kontekstualizm, indeksykalizm, relatywizm prawdziwości

c) Implikatury, implisitury i eksplikatury

d) Zjawisko niedookreślenia semantycznego i pragmatyka warunków prawdziwości

e) Metafora i ironia

 

 

 

Podręczniki

• Przewodnik po filozofii języka. Red. J. Odrowąż-Sypniewska (w przygotowaniu). WAM.

• 10 wykładów z filozofii języka. B. Stanosz. Biblioteka Myśli Semiotycznej.

• Pragmatyka. S. C. Levinson. PWN.

• Philosophy of Language. A Contemporary Introduction. W. Lycan. Routledge.

• The Blackwell Guide to the Philosophy of Language. Red. M. Devitt i Richard Hanley. Blackwell.

• Oxford Companion to the Philosophy of Language. Red. E. Lepore i B. Smith

• Routledge Companion to the Philosophy of Language. Red. G. Russell i D. Fara.

 

Zbiory artykułów

• Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia języka. Red. B. Stanosz. PWN.

• Logika i język. Red. J. Pelc. PWN.

• Philosophy of language. Red. A.P. Martinich. OUP.

• Readings in the Philosophy of Language. Red. P. Ludlow. MIT Press.

 

 

 

Efekty uczenia się będą kontrolowane za pomocą egzaminu, obejmującego wiedzę z zakresu wykładów oraz lektur obowiązkowych. Oceniana będzie zarówno wiedza, jak i umiejętność jej zastosowania w praktycznych przykładach.