Celem kursu jest krytyczna analiza głównych zagadnień analitycznej filozofii języka. Kurs rozpoczyna się od rozważenia zależności między odniesieniem przedmiotowym a znaczeniem wyrażeń (nazwy własne, deskrypcje określone i nieokreślone, terminy naturalnorodzajowe, wyrażenia okazjonalne). Później koncentruje się na wkładzie znaczeniowym, jaki wyrażenia proste wnoszą do wyrażeń złożonych. Przedstawione zostaną podstawy gramatyk kategorialnych. Następnie omawiane będą związki między znaczeniem a prawdą (warunki prawdziwości a znaczenie, weryfikacjonizm, semantyka sytuacyjna, holizm). Omówione zostaną również problemy z adekwatną analizą nastawień sądzeniowych oraz wpływ kontekstu na znaczenie. W końcu przedstawione zostaną zależności między znaczeniem a użyciem oraz niedosłowne użycia wyrażeń (metafora i ironia).
I. Znaczenie a odniesienie
1. Teorie odniesienia
a) nazwy własne (teorie deskryptywne, niedeskryptywne i hybrydowe, okazjonalne, formularzowe; sztywne desygnowanie, bezpośrednie odniesienie)
b) deskrypcje (deskrypcje określone i nieokreślone, atrybutywne i referencyjne)
c) odniesienie semantyczne i odniesienie nadawcy
d) wyrażenia okazjonalne
2. Teorie znaczenia
a) asocjacyjna i propozycjonalna
b) odniesienie bezpośrednie i sąd jednostkowy
c) znaczenie jako użycie
d) teorie psychologiczne (Grice)
e) semantyka intensjonalna i światy możliwe
f) sceptycyzm znaczeniowy
3. Internalizm a ekternalizm semantyczny
a) eksperyment Ziemi Bliźniaczej
b) „artretyzm” i „kanapa”
4. Intencjonalność
5. Nastawienia sądzeniowe, modalność de re i de dicto
II. Składnia logiczna
a) Zadania teorii składni: zasada kompozycjonalności.
b) Ajdukiewicz i gramatyka kategorialna.
c) Zasada funktorowości: Fregowskie źródła gramatyki kategorialnej
d) Kategorie semantyczne a intencjonalność: Husserlowskie źródła gramatyki kategorialnej
e) Geach i bogate systemy gramatyki kategorialnej.
f) Gramatyka kategorialna, Gramatyka Montague, gramatyka generatywna – najważniejsze podobieństwa i różnice
III. Znaczenie i prawda
a) realizm i antyrealizm znaczeniowy: warunki prawdziwości a warunki stwierdzalności
b) holizm
c) semantyka sytuacyjna
IV. Znaczenie a użycie i kontekst
1. Minimalizm semantyczny a kontekstualizm
a) Kontekst i jego rola
b) Minimalizm, kontekstualizm, indeksykalizm, relatywizm prawdziwości
c) Implikatury, implisitury i eksplikatury
d) Zjawisko niedookreślenia semantycznego i pragmatyka warunków prawdziwości
e) Metafora i ironia
Podręczniki
-
Przewodnik po filozofii języka. Red. J. Odrowąż-Sypniewska (w przygotowaniu). WAM.
-
10 wykładów z filozofii języka. B. Stanosz. Biblioteka Myśli Semiotycznej.
-
Pragmatyka. S. C. Levinson. PWN.
-
Philosophy of Language. A Contemporary Introduction. W. Lycan. Routledge.
-
The Blackwell Guide to the Philosophy of Language. Red. M. Devitt i Richard Hanley. Blackwell.
-
Oxford Companion to the Philosophy of Language. Red. E. Lepore i B. Smith
-
Routledge Companion to the Philosophy of Language. Red. G. Russell i D. Fara.
Zbiory artykułów
-
Fragmenty filozofii analitycznej. Filozofia języka. Red. B. Stanosz. PWN.
-
Logika i język. Red. J. Pelc. PWN.
-
Philosophy of language. Red. A.P. Martinich. OUP.
-
Readings in the Philosophy of Language. Red. P. Ludlow. MIT Press.
Efekty uczenia się będą kontrolowane za pomocą egzaminu, obejmującego wiedzę z zakresu wykładów oraz lektur obowiązkowych. Oceniana będzie zarówno wiedza, jak i umiejętność jej zastosowania w praktycznych przykładach.